Á busca de leito

Paporroibo
Actor

Todos os deste narrador

«Estranxeiro que entúa en óperas de teatro. Está de visita en Denantes.» Siña Telesfora

Actor

Todos os deste personaxe

«Estranxeiro que entúa en óperas de teatro. Está de visita en Denantes.» Siña Telesfora

Belisario

Todos os deste personaxe

«Bili é o que nos pon os viños n’O Paporroibo. Aghás prá empanada, que sempre a fai Olgha, ten boa man coa cosiña. É moi tranquilo; moito lle hai que tocar os pés pra que saque o xenio. O pelo que lle falta na cabesa teno no corpo. Sempre anda en manghas de camisa. O seu ghran ésito como taberneiro débese a que sabe escoitar.» Abisinio

Iago

Todos os deste personaxe

«Se cadra ten un punto responsábel de máis, pero é dado ás bromas. Casará máis pronto que tarde, mais inda vive na casa familiar. Son xa vinte e tres anos, un menos ca Lois. Ten o pelo castaño —de máis novo era louro, o que sempre me fixo pensar que o adoptaron— e é fraco coma un fiúncho.» Xocas

Olga

Todos os deste personaxe

«Fai a mellor empanada de risado da vila, e, por extensión, do universo. Consérvase bastante mellor ca Bilisario, seu home. É de mediana estatura, xenerosa en curvas e ten o pelo inda neghro e peiteado en coleta. Viste sempre o mandil.» Abisinio

Hoxe

Todos neste tempo

«O presente. Flúe, mais permanese estático. Pasan os días e as semanas, pasan incluso as estasiois; endexamais os anos. Atrapados estamos nun espaso-tempo preghado sobre si mesmo. Cada episodio das nosas vidas é autoconclusivo, non ten continuidade no futuro.» Galilea

—Ola, boa tarde. Pódeme servir un vaso d’auga?, por favor. —O bulicioso bar quedou en completo silencio á miña chegada.

—Vaia! Isto non se ve tódolos días: unha visita! Non trae boa cara. Tome.

—Graciñas. Si, atópome un tanto mareado —dixen antes de apoiarme nun tallo para non rematar no piso.

—Ben lle se nota —comentou o taberneiro, un home repoludo de abundante peluxe e escaso cabelo.

O sabor residual do risado adherido ao padal fixo que aquel non fose un grolo de sabor agradábel, mais si reparador.

—Ninghén o vai preghuntar? Veña, xa o fagho eu: por que vas vestido desa maneira? —dixo un home que estaba na barra. Rachou así cun amplo silencio que aproveitara para acadar un estado próximo ao humano.

Tanto tempo a vagar pola fraga e non se me ocorreu pensar en que dicir ao chegar á vila. Dende logo que a verdade non é unha opción. En que situación me deixaría ante estes pailáns? Pensa algo. Axiña!

—Non lles podo comentar máis para non estragalo. Por favor, non pregunten. Mais son actor. A miña chegada a Denantes é parte dun exercicio artístico. —Pero que grande son! Á hora de improvisar tampouco teño igual.

—Xa que non nos quere falar dese exersisio, cóntenos por que cheghou neste estado? —O propietario d’O Paporroibo, acorde aos meus desexos, cambiou de tema.

—Vin a pé polo monte. Xa saben, non pregunten. Atopei no meu camiño un vello que me deu a comer unha froita, seica vostedes a chaman risado…

—Risado fresco?, acabado de recoller da riseira? —interrompeu un home novo que tamén estaba diante dun viño na barra.

—Moito me temo, si. E despois…

—Xa, non é presiso que dighas máis. Ben che se ve na fasiana que estás a piques de gholsar só de lembralo. Abofé que todos os que estamos eiquí sabemos o que susede cando un proba o risado fresco. —O taberneiro aforroume o mal trago.

—Pois non puido ser outro que o cabrón de Maro —dixo o home novo cun leve sorriso instalado no rostro—. Cóbrame o que che debo, Bili. O deber chámame.

—Son dous ghatos e tres micos, Iagho. Que che se perderá na funeraria destas horas…?

—Os mortos son moi seus, sempre hai algho que faser. Veña, xente, deica! —Iago marchou despois de pagar cunha moeda estraña.

—Fixeime en que non lle pagou con cans. Non sabía que utilizaban outra moeda. Teñen por aquí un banco para trocar algo de cartos para lle pagar?

—Nesta vila ós ladrois mandámolos ó caldeiro, non lles poñemos locais pra que rouben con comodidade. Pero non se preocupe, pode paghar con cans. E, díghame, canto ten pensado quedar por eiquí? —preguntoume Belisario. Sen o saber, acábame de poñer nun compromiso. Despois de inventarme o do exercicio, non podo dicir que marcho decontado. Terei que pasar cando menos o día de mañá tamén aquí, por pouco que me entusiasme a idea.

—Non o teño todo decidido. Se cadra marcho mañá á tardiña. Que opcións hai para saír de aquí? Creo que subir a pé de volta non me seduce. —Case sen me decatar, O Paporroibo volve ser o lugar ao que entrei. Xa non sinto os ollos de toda a sala pegados á caluga.

—Moi ben comunicados non estamos, pra que neghalo. A mellor opsión é colle-lo vapor que o leva ata a sidade. O próximo é en dous días, á mañansiña. —Vou ter que pasar unha xornada enteira neste lugar, amais do que resta de tarde. Se nunhas horas aquí xa estou así… Que Deus me asista!

—Así o farei. Hai algunha pousada por aquí para pasar estas dúas noites?

—He, he, he! Si, claro! Está xustiño onda o consesionario de coches… Vostede sabe cantos visitantes ten Denantes cada ano? —dixo o home colorado pola risa, igual ca o resto de seareiros que estaban sentados á barra.

—Arriscareime: apenas ningún?

—Esato! Quen ía querer poñer un hostal aquí? Nós tiñamos unha habitasión pr’estes casos, mais hai tanto tempo que non lle dabamos uso, que a enchemos de trastes.

—Cun lugar para durmir éme suficiente. Con poder chegar á cama, non importa que haxa cousas polo medio.

—Olgha, aténdeme eiquí. Vou retirarlle as trapalladas ó moso pra que poida quedar un par de noites no cuarto de arriba.

—Non me sexas chafallas e adesenta aquilo un pouco. E limpa o po! Non lle vaia dar mal con tanta merda que hai alí amoreada —espetou a súa dona, con man firme.

—De verdade que non fai falla, con pouco confórmome. Non lles quero causar molestias.

O canto das gaivotas

Paporroibo
Actor

Todos os deste narrador

«Estranxeiro que entúa en óperas de teatro. Está de visita en Denantes.» Siña Telesfora

Actor

Todos os deste personaxe

«Estranxeiro que entúa en óperas de teatro. Está de visita en Denantes.» Siña Telesfora

Abisinio

Todos os deste personaxe

«O meu compadre. Un retranqueiro coma min. Ten familia, pero como se non a tivese. Pasamos o día enteiro n’O Paporroibo. Os anos non caen en balde, ten que se axudar cun caxato pr'ir da taberna á casa e da casa á taberna. Non é moi culto, os libros nunca foron o seu, pero ten moito mundo.» Senén.

Belisario

Todos os deste personaxe

«Bili é o que nos pon os viños n’O Paporroibo. Aghás prá empanada, que sempre a fai Olgha, ten boa man coa cosiña. É moi tranquilo; moito lle hai que tocar os pés pra que saque o xenio. O pelo que lle falta na cabesa teno no corpo. Sempre anda en manghas de camisa. O seu ghran ésito como taberneiro débese a que sabe escoitar.» Abisinio

Binucho

Todos os deste personaxe

«Hai quen ten que convivir coas hemorroides, a min tocoume apandar con Binucho. Se Senén e Abisinio teñen alghunha opsión de ghañarnos, é porque por moitos anos que pasen el seghe a xoghar coma o cu.» Níscaro

don Primitivo

Todos os deste personaxe

«É o médico da vila. Alto, robusto e co pelo neghro. É o único que sabe realmente a ghravidade dos meus males, inda que ma oculte co fin de non me preocupar.» Aldara

Iago

Todos os deste personaxe

«Se cadra ten un punto responsábel de máis, pero é dado ás bromas. Casará máis pronto que tarde, mais inda vive na casa familiar. Son xa vinte e tres anos, un menos ca Lois. Ten o pelo castaño —de máis novo era louro, o que sempre me fixo pensar que o adoptaron— e é fraco coma un fiúncho.» Xocas

Níscaro

Todos os deste personaxe

«Ten unha lixeira ludopatía; pra el non existe nada alén das cartas. Hai anos que ten un ollo ghrolo polo bico dunha pita. Lévao ó ar. Sempre di que lle veu estupendo pra xoghar, pois ninghén lle mira á cara.» Belisario

Olga

Todos os deste personaxe

«Fai a mellor empanada de risado da vila, e, por extensión, do universo. Consérvase bastante mellor ca Bilisario, seu home. É de mediana estatura, xenerosa en curvas e ten o pelo inda neghro e peiteado en coleta. Viste sempre o mandil.» Abisinio

Senén

Todos os deste personaxe

«Sempre nos entendemos ben. É un pouco máis novo ca min, mais estivemos moitos anos embarcados xuntos. Non se lle dan mal os naipes. De moso tiña unha noiva en cada porto, mais non casou con ninghunha. Leva o pelo moi curto e é de pel morena e estatura corrente.» Abisinio

Hoxe

Todos neste tempo

«O presente. Flúe, mais permanese estático. Pasan os días e as semanas, pasan incluso as estasiois; endexamais os anos. Atrapados estamos nun espaso-tempo preghado sobre si mesmo. Cada episodio das nosas vidas é autoconclusivo, non ten continuidade no futuro.» Galilea

—Pero que demo che aconteseu!? —preguntoume Olga nada máis entrar pola porta—. Don Primitivo, acúdalle aquí!

—A ver, déixame botarlle unha ollada, fillo. —Retiroume a gorgueira coa que estaba a tentar conter a hemorraxia—. Non é gran cousa, aínda que si aparatosa por todo este sangue. Toupeira, dáme unha botella de licor de herbas da casa. Olga, non tes por aí agulla e fío? —Vaia, home, o que faltaba.

—Aquí ten, Don Primitivo.

—Toma, rapaz, pégalle un bo grolo. —Pero que raio!, isto é fortísimo.

Esteriliza os utensilios coa propia caña, que tamén utiliza para desinfectar a ferida. Hai que ver como proe! Aperta ben cos dedos a físgoa da fronte e comeza a suturar. A acordanza do episodio noitébrego faise ineludíbel. Volvo sentir con sensibilidade extrema as puntadas. Son incapaz de conter o frémito que ergue cada cabelo do meu corpo.

—Tres abondan. Non che debería quedar apenas marca —dixo mentres me poñía unha venda na fronte, suxeitada ao redor da cabeza cun par de voltas e un nó preto.

—E logho, que foi desta ves? Calamidade! —preguntou Belisario.

—Algo raro… para variar. Saín da igrexa e, xa no patio, algo caeu dende o ceo e bateu con violencia contra a miña fronte. Desorientado e co sangue a escorregar con profusión pola cara, cheguei á porta do cemiterio. Alí había unha moza de aspecto cadavérico que, tralo sobresalto inicial, pechou os ollos para cotenar comigo a toda velocidade. —A man acode a cubrir o costado con só lembrar o incidente.

—Así que Aldariña tirou contigho? —dixo Iago cun amplo sorriso—. É pouquiña cousa: miúda, esbrancuxada, parés’ que se vai romper ó mínimo gholpe. Pero cando está aterrada…

—Sei que foi o que lle deu na cabesa —interveu Binucho.

—Que vas saber ti? Xogha, anda, xogha —Níscaro instouno a que seguise coa partida.

—Foi un mexillón. —Si, claro, os míticos mexillóns voadores de Denantes—. As ghavotas cóllenos nas rochas e pra abrilos soben unhas dusias de metros. Ñññññi!, sóltanos pra que se esmaghen contra o lastrado do patio da ighrexa e así poderen comer neles. Tivéche-la mala sorte de pasares por alí nese intre.

—Ññññi? Pero que carallo é ññññi?! —replicou Senén.

—O son que fan as ghavotas.

—Ti non viches unha ghavota na puta vida. —Entrou Abisinio tamén na conversa.

—Claro, como se houbese poucas aquí! Ademais, vin miles delas xuntas cando andaba ó mar.

—Pois non se nota. As ghavotas fan aaaaaaauaaa! —replicou Abisinio.

—Pero que van faser así, fan ññññiaaa! De sempre —expuxo a súa onomatopea Senén.

—Xoghai dun carallo dunha ves. A quen cona lle importa como faghan as ghavotas. —Níscaro estaba empezando a se desesperar—. Binucho, a puta que te pariu! Tiñas ese tres e antes xoghaches copas?! E, ademais, é guañññ!

Á procura dunha xiba

Casa dos Egruever
Breixo

Todos os deste narrador

«Entre nós, en realidade é o meu primo favorito. A súa enfermidade do sono dáme pé a unha morea de trasnadas. Ten un pouco cara de parvo. Xa cumpriu vinte e algho, pero non vai atopar mosa na vida. Ghústalle máis un libro que á Ádegha unha decapitasión.» Xocas

Breixo

Todos os deste personaxe

«Entre nós, en realidade é o meu primo favorito. A súa enfermidade do sono dáme pé a unha morea de trasnadas. Ten un pouco cara de parvo. Xa cumpriu vinte e algho, pero non vai atopar mosa na vida. Ghústalle máis un libro que á Ádegha unha decapitasión.» Xocas

Iago

Todos os deste personaxe

«Se cadra ten un punto responsábel de máis, pero é dado ás bromas. Casará máis pronto que tarde, mais inda vive na casa familiar. Son xa vinte e tres anos, un menos ca Lois. Ten o pelo castaño —de máis novo era louro, o que sempre me fixo pensar que o adoptaron— e é fraco coma un fiúncho.» Xocas

Lois

Todos os deste personaxe

«O salto xerasional afortunadamente suavisou a cousa, mais é do pau de papá e do avó. O maior e máis estirado de meus irmáns. De cando en ves inda se sabe divertir. Non leva moito casado, pero as súas formas xa tenden á curva. Leva unha barba ben arranxada e viste de maneira formal. Boto de menos cando vivía con nós.» Xocas

Paulo

Todos os deste personaxe

«Papá. Téñolle ese apresio que vai ghravado no sanghe, mais é un repunante. Aghás o de meterme na brighada necrolóxica, o resto das súas acsiois teñen como obxectivo amolarme. Dende que está á fronte da familia é inda peor.» Xocas

Xocas

Todos os deste personaxe

«Non sei a quen saíu. A idade non lle trouxo o sentidiño. Ten desaseis anos e seghe a pensar todo o día en ghastar bromas, case que todas elas pesadas. Por iso, a medida que medraba e as súas trasnadas se ían acheghando ó limiar do delito, tentei controlalas meténdoo na brighada. Algho o contivo, inda que me dá no narís que non será abondo. Pode creser un pouco, mais parés’ que quedará pequeno; non lle importa, ó contrario, así pode ghabear e aghocharse en todo sitio canto hai.» Paulo

Hoxe

Todos neste tempo

«O presente. Flúe, mais permanese estático. Pasan os días e as semanas, pasan incluso as estasiois; endexamais os anos. Atrapados estamos nun espaso-tempo preghado sobre si mesmo. Cada episodio das nosas vidas é autoconclusivo, non ten continuidade no futuro.» Galilea

—Rapases, temos que conseghir un camelo pró enterro de Candeloria. Alghunha idea? —preguntou o tío Paulo mentres daba voltas derredor da mesa na que estabamos sentados o resto.

—O burro de Amelia ten máis chepa cá Calista, pode pasar sen problemas por un camelo. —Seu pai soltoulle unha losqueada instintiva a Xocas—. Aaaah! Pareserache ben pegharlle a un eivado?

—Eivado!? Que demo che pasou nese braso?

—Mmmm… coido que xa me doeu abondo o último lapote como pra che contar isto.

—Só temos dúas escollas posíbeis: ou ben un soolóxico, ou ben un sirco —apuntei.

—Nun soo non nos emprestan un dos animais nin de broma. Nun sirco será cuestión de cartos— reduciu Lois as opcións de busca.

—Teremos que ir ver se hai alghún sirco pola sona. Xocas, xa que non nos serves pr’outra cousa, ti virás comigho á sidade, ighual que o Iagho. Alí poderemos informarnos de onde hai alghún. Lois e Breixo, ide pola do tío Lucas e axudaille faser un carriño para que o camelo poida tirar do cadaleito.

—E da brighada necrolóxica? —Intereseime.

—Esqueseivos por aghora, isto xa é lea abonda. Só espero que a ninghén se lle ocorra morrer antes de que deamos enterrado á defunta de Sibrao.

—Non apostaría eu por iso, xa se sabe que a xente desta vila é dun desconsiderado… —O piollo, co ás para matar o tres.

Gargalladas fúnebres

Casa dos Egruever
Xocas

Todos os deste narrador

«Non sei a quen saíu. A idade non lle trouxo o sentidiño. Ten desaseis anos e seghe a pensar todo o día en ghastar bromas, case que todas elas pesadas. Por iso, a medida que medraba e as súas trasnadas se ían acheghando ó limiar do delito, tentei controlalas meténdoo na brighada. Algho o contivo, inda que me dá no narís que non será abondo. Pode creser un pouco, mais parés’ que quedará pequeno; non lle importa, ó contrario, así pode ghabear e aghocharse en todo sitio canto hai.» Paulo

Ádega

Todos os deste personaxe

«Ten tres anos máis ca min, aínda que sempre tiven máis complisidade con Xiana. É rariña como ela soa: ghústalle calquera forma de arte, a pintura, a escultura e mesmo a poesía, sobre todo se están relasionadas coa morte. Ninghún outro membro tivo máis sorte ca ela de caer nesta familia. O seu pelo é moi escuro e ondulado e levanta pouquerrechiño do chan. Encárghase de fotos e retratos, de ghravar as lápidas ou calquera outro labor minimamente artístico.» Xocas

Breixo

Todos os deste personaxe

«Entre nós, en realidade é o meu primo favorito. A súa enfermidade do sono dáme pé a unha morea de trasnadas. Ten un pouco cara de parvo. Xa cumpriu vinte e algho, pero non vai atopar mosa na vida. Ghústalle máis un libro que á Ádegha unha decapitasión.» Xocas

Iago

Todos os deste personaxe

«Se cadra ten un punto responsábel de máis, pero é dado ás bromas. Casará máis pronto que tarde, mais inda vive na casa familiar. Son xa vinte e tres anos, un menos ca Lois. Ten o pelo castaño —de máis novo era louro, o que sempre me fixo pensar que o adoptaron— e é fraco coma un fiúncho.» Xocas

Xiana

Todos os deste personaxe

«É unha muller moderna de máis, empeñada en se queixar por calquera diferensia de trato cos fillos varois. Ten mala hostia, pero cando quere é moi simpática. Media xuventude de Denantes anda atrás dela, mais non se lle coñese moso, e iso que xa supera os vinte. É tirando a alta, moi delghada e co pelo liso e claro. Estanlle a ensinar pra carpideira, pero dubido que ninghén queira que lle vaia chorar ó seu enterro. Axuda a mamá e á tía a preparar os cadáveres, fai ramos… un pouco de todo, coma o resto.» Xocas

Xocas

Todos os deste personaxe

«Non sei a quen saíu. A idade non lle trouxo o sentidiño. Ten desaseis anos e seghe a pensar todo o día en ghastar bromas, case que todas elas pesadas. Por iso, a medida que medraba e as súas trasnadas se ían acheghando ó limiar do delito, tentei controlalas meténdoo na brighada. Algho o contivo, inda que me dá no narís que non será abondo. Pode creser un pouco, mais parés’ que quedará pequeno; non lle importa, ó contrario, así pode ghabear e aghocharse en todo sitio canto hai.» Paulo

Hoxe

Todos neste tempo

«O presente. Flúe, mais permanese estático. Pasan os días e as semanas, pasan incluso as estasiois; endexamais os anos. Atrapados estamos nun espaso-tempo preghado sobre si mesmo. Cada episodio das nosas vidas é autoconclusivo, non ten continuidade no futuro.» Galilea

Cos vellos xa deitados e co Lois onda a muller, estamos a falar os primos na sala sobre a xornada de hoxe.

—Pois ó final, nin sircos nin soos, nin conas nin carallos. Demos co condenado camelo nunha representasión teatral: As non sei cantas noites…

—Será unha adpatasión d’As mil e unha noites, unha recompilasión de relatos do oriente. —A Breixo encántalle dar o dato, amosar que é un pailaroco lido.

—Iso, si; noite arriba, noite abaixo. Mañá rematan na sidade e aínda tardarán un par de días máis en partir prá seghinte. Así que a base de moito insistir, conseghímolo pra pasado á mañansiña. Coa condisión de que veña co coidador, un mouriño pequerrechiño coma el só.

—A ver, que, vai unha partidiña ó epitafia? —propuxo Xiana.

—Vamos, elixe —dixo o Iago.

—Primo, vas ti. Como non podía ser doutra maneira, tócache o da defunta. —Xiana estableceu que sexa Breixo o que empece.

—A ver, a ver… «Ri, ri, pero cando espiche Xocas, a miña morte non che ha de parecer tan ridícula en comparación.» —Mediocre, aínda que o resto lle rin a chanza por puro compromiso—. Quenda de Iagho e tócalle epitafiar a Maro.

—Este é doado —quéixase Ádega.

—Vexamos: «Vale, eu estarei morto, pero polo menos non son un parvo do carallo coma ti.» —Si, como se o vise—. Aghora Xocas, a… ó Elixio, veña. —O momento que a concorrencia estaba a esperar con ansia.

—«Non volo creades, en realidade raptáronme Eles. Isto é unha pantomima.» —Escóitanse as risas habituais. Calquera día mexan por eles—. Tócache —dixen sinalando a miña irmá Xiana—, coa Pía mesmo. —Deulle un trago á súa cunca de leite mentres o pensaba.

—A ver que vos parés’, sen máis: «Conta, conta.» —Amósolle a miña aprobación—. Pois a Ádegha, que sei eu, á Aldara!

—Vai: «Así que eran imaxinacións miñas…» —Andamos todos polo chan. A Xiana saíulle o leite disparado polo nariz.

—Pero que escándalo é este?! —Baixou meu pai as escaleiras todo alporizado, cos ollos inchados e un lado da cara medio deformado pola presión contra a almofada—. Pasai prá cama aghora mesmo, que mañá hai moito que faser!